Jednog hladnog januarskog jutra ljudi su, kao i obično, jurili kroz vašingtonski metro, a tek bi se poneko okrenuo i bacio sitniš ka čovjeku koji je svirao violinu, ne slutivši da je to jedan od najpoznatijih svjetskih violinista – Džošua Bel.
On je u metrou 45 minuta svirao Bahove kompozicije na violini vrijednoj 3,5 miliona dolara. Pored njega je prošlo preko hiljadu ljudi, samo šestoro je zastalo da ga posluša, a zaradio je – 32 dolara.
Da ironija bude veća, dva dana prije toga, rasprodao je pozorište u Bostonu, gdje je prosiječna cena karte bila 100 dolara.
Kada je završio muziciranje u metrou i nastupila tišina, niko se nije obazirao, nije bilo aplauza.“
Njegova nenajavljena svirka organizovana je kao eksperiment “Vašington post-a” o percepciji i prioritetima ljudi, a glavno pitanje je bilo – Da li je umjetnost vrijedna i lijepa samo kad je u muzeju ili pozorištu?
Ulična umjetnost služi baš tome – izvođenju umjetnosti iz institucija i brisanju distance između života i umjetnosti, istovremeno nas tjerajući da vidimo lepotu u svakodnevici.
Još od dvadesetih godina prošlog vijeka avangardni umjetnici su insistirali da umjetnost bude dostupna svima. Glavna parola je bila „Umjetnost na ulicu!“.
Street art je bilo koja umjetnost nastala na zgradama, tramvajima, ulicama i ostalim javnim mjestima. Teme ulične umjetnosti su različite kao i njene tehnike.
Novi Pazar u prethodnih par godina ima puno fantastičnih primjera ulične umjetnosti. Jedan od najznačajnijih je „Pazart“, koji je organizovala fondacija Front u saradnji sa Kulturnim Centrom.
To je projekat mladih umjetnika čiji je cilj oživljavanje gradskog prostora umjetničkim djelima. Pokazuju da se sa minimalnim resursima može postići puno i kako se gradski prostor može oživjeti malim intervencijama na zanemarenim lokacijama.
Pod okriljem ovog projekta u našem gradu je urađeno nekoliko murala. Neke potpisuje poznati street art umjetnik-Artez, koji je učestvovao na brojnim svetskim uličnim umjetničkim festivalima, i njegovi murali se nalaze u Nju Delhiju, Sao Paolu, Beogradu, Madridu, Izmiru… a u Pazaru postoje čak 4 njegova murala.
Takođe, u okviru projekta „Street art rezidenture“, francuska umjetnica KASHINK napravila je turneju po Srbiji i u nekoliko gradova ostavila svoje umjetničke radove.
Turneja je započeta u Novom Pazaru, gdje je autorka uz pomoć lokalnih umjetnika iscrtala grafit na šetalištu Jaz.
To je pokrenulo kreativnost, pa su uglavnom neafirmisani lokalni umjetnici ulepšali još nekoliko različitih lokacija, ali i pokrenuli različite akcije vezane za recimo – poeziju.
Koja je razlika između murala i grafita, možda se pitate?
Zidno slikarstvo ili mural je svaka vrsta slikanja (bojom i četkom/valjkom) na površini zida ili drugoj velikoj trajnoj podlozi. To je najstariji oblik slikarstva koji se javio prije 31.500 godina, u vrijeme Paleolita, na zidovima pećina u kojima su obitavali prvi ljudi. Značajna imena u historiji umjetnosti koja su se bavila muralima, npr Anri Matis, ili Dijego Rivera, široj javnosti poznatiji kao muž umjetnice Fride Kalo.
Grafiti su slike na zidu nastale upotrebom boje u spreju – direktnim iscrtavanjem ili pak korišćenjem prethodno iscrtanih i isečenih šablona, tzv stensila. Oni obično prenose neku poruku – u pisanoj ili likovnoj formi. Savremena istorija grafita počela je 1968. kada grafiti počinju da se javljaju po njujorškom metrou. Banksy je verovatno najpoznatiji umjetnik grafita (a istovremeno i najpoznatiji nepoznati umjetnik).
Ulična umjetnost se može nalaziti bilo gdje u svijetu, a ulični umjetnici često putuju po svijetu da bi raširili svoj dizajn.
Složićemo se da su svaki mural i grafit remek-delo, a cilj svih umjetnika je zajednički – da ostave utisak i oplemene površine koje nas okružuju.
I uče nas da je umjetnost svuda i u svakome.
Kada sledeći put prođete ulicom Novog Pazara pored spicare i kupite tek ispečeni vrući kikiriki, ili osjetite miris kafe iz pržionice, koja vas podsjeća na detinjstvo – zapitajte se koliko primećujemo i cijenimo lepotu oko nas?
Autorka: Aida Camović
Dodaj komentar